ภาวะผู้นำทางการบริหาร

ดร.สุภัททา  ปิณฑะแพทย์
Dr. Supatta  Pinthapataya
ผู้นำนักบริหารการศึกษามืออาชีพ

ทฤษฎีคุณลักษณะผู้นำหรือทฤษฎีอุปนิสัย (Trait Theories  of  Leadership)

                ทฤษฎีคุณลักษณะของผู้นำ (Trait theories of leadership) หมายถึง มองเห็นความสำคัญของคุณสมบัติของผู้นำ (Trait) เช่น ทักษะ (Skill) บุคลิภาพ (Personality) รูปร่างหรือลักษณะทางกายภาพ เชื่อว่า บุคคลเป็นผู้นำโดยกำเนิด

             ทฤษฎีภาวะผู้นำ Trait Theory of Leadership แบ่งคุณลักษณะ (Trait) เป็น 3 ประเภท  คือ  

1. ลักษณะบุคลิกภาพ (Personality Trait) ได้แก่   ลักษณะเด่นในเรื่องการก้าวร้าวหรือความนุ่มนวล จิตใจ ทัศนคติ   ความคิดสร้างสรรค์  ความเป็นอิสระ การควบคุมและความสมดุลของอารมณ์   สติปัญญา  ความเชื่อมั่นในตนเอง

2. ความสามารถ (Abilities) ความมีจริยธรรม สติปัญญา  ความรู้   ความสามารถในการพูด การตัดสินใจ  

3.ทักษะทางสังคม (Social Skills  ความสามารถในการบริหารงาน ความสามารถในการรวบรวมสมาชิกในการทำกิจกรรม   ทักษะทางสังคม ความมีเกียรติและการเป็นบุคคลที่กว้างขวางเป็นที่ยอมรับ   การใช้วิธีการทางการทูตหรือเทคนิคที่ให้คนยอมรับ / คล้อยตาม  การมีส่วนร่วม

  ทฤษฎีคุณลักษณะของผู้นำ

กล่าวทั่วไป คุณลักษณะผู้นำ (trait of leadership) เป็นเครื่องชี้อันหนึ่งที่จะทำ ให้ทราบค่าของผู้นำ แต่ละคนว่าดีหรือไม่ดีเพียงใด คุณลักษณะผู้นำ เป็นคุณลักษณะของผู้นำ แต่ละคนซึ่งสามารถที่จะพัฒนาให้เกิดมีขึ้นได้ ผู้นำ ที่ประสบผลสำเร็จ คือ ผู้นำ ที่หมั่นสำรวจตนเองอยู่เสมอว่าตนมีจุดเด่นจุดด้อยข้อใด คุณลักษณะผู้นำ เป็นสิ่งสำคัญอันหนึ่งที่จะผูกใจผู้ใต้บังคับบัญชาให้เกิดความศรัทธาในตัวผู้นำ และเป็นประโยชน์ในการปฏิบัติหน้าที่ต่อไป ต่อไปนี้จะสรุปคุณลักษณะ

ผู้นำ ของบุคคลต่างๆที่ผู้วิจัยรวบรวมมาดังนี้

เสริมศักดิ์ (2538: 46) กล่าวว่า คุณลักษณะความเป็นผู้นำ ได้แก่

1. การมีความรับผิดชอบ

2. มีความมุ่งมั่นที่จะทำ งานให้สำเร็จ 

3. มีความแข็งแรง   

4. มีความเพียรพยายาม 
 5. รู้จักเสี่ยง    

6. มีความคิดริเริ่ม 

7. มีความเชื่อมั่นในตนเอง

 8. มีความสามารถที่จะจัดการกับความเครียด 

9. มีความสามารถที่จะมีอิทธิพล (Influence) ต่อคนอื่น 

10. มีความสามารถที่จะประสานพลังทั้งหลายเพื่อการทำ งานให้สำเร็จ

Marshall (1995: 114) กล่าวว่า คุณลักษณะความเป็นผู้นำ ควรต้องมี 6 ประการ ได้แก่

1. คุณลักษณะทางกายภาพ โดยจะต้องเป็นผู้ที่แข็งแรง ร่างกายสง่างาม

2. ภูมิหลังทางสังคม อันได้แก่ การมีความรู้ และสภาพทางสังคมที่ดี

3. สติปัญญา มีสติปัญญาสูง มีการตัดสินใจที่ดีและมีทักษะในการสื่อความหมายและการพูด

4. บุคลิกภาพ ต้องเป็นผู้ที่กระตือรือร้น ตื่นตัวอยู่เสมอ ควบคุมอารมณ์ได้ มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ มีจริยธรรม และความเชื่อมั่นในตนเอง

5. ลักษณะที่เกี่ยวข้องกับงาน ผู้นำ ควรมีความปรารถนาที่จะทำ ให้ดีที่สุด มีความรับผิดชอบ ไม่ย่อท้อต่ออุปสรรค มุ่งที่งาน

6. ลักษณะทางสังคม ผู้นำ จะต้องเป็นผู้ที่ปรารถนาจะร่วมมือกับคนอื่น มีเกียรติเป็นที่ยอมรับของสมาชิกและคนอื่นๆ เข้าสังคมได้เก่ง มีความเฉลียวฉลาดในการเข้าสังคม

อดีตท่านผู้ว่าราชการจังหวัดสุรินทร์ นายพงษ์ศักดิ์  นาคตระดา
ประธานพิธีในงานคีลนิคเกษตรเคลื่อนที่  ต. เมืองแก อ. ท่าตูม จ. สุรินทร์      ทุกหน่วยงานส่วนราชการร่วมแสดงผลงานและผลผลิตของนักเรียน

http://pathanar.blogspot.com/2010/07/trait-theory-of-personality.htmlhttp://rinniha.multiply.com/journal/item/11

แหล่งที่มา : เอกสารประกอบการสอน  มหาวิทยาลัยรามคำแหง

อ้างอิง : ปิยะนุช เงินคล้าย.เอกสารประกอบการสอน วิชา PS 708 ทฤษฎีองค์การ หัวข้อ พฤติกรรมองค์การ กระบวนการในการบริหารองค์การ.มหาวิทยาลัย รามคำแหง, 2543.